GESPOT door de redactie
Wie: Britse
inlichtingendienst GCHQ
Wat: computer Colossus
Waarom: publicatie van
nooit eerder vertoonde foto’s
Ooit was hij zo topgeheim dat zelfs de ingenieurs niet wisten waarvoor hij werd gebruikt, maar op zijn tachtigste verjaardag, vorige maand, mocht de Britse geheime dienst GCHQ nooit eerder vertoonde foto’s delen van Colossus, ‘de eerste moderne computer’.
Bletchley Park, een landgoed in Zuid-Engeland, thuisbasis van de Government Code and Cipher School (GC&CS), de codebrekers van de Britse inlichtingendienst GCHQ (Government Communications Headquarters), was het decor waar het allemaal begon met Colossus. Hoewel vanaf dezelfde plek Alan Turings bombe al enkele jaren bezig was om naziberichten in de Enigma-code te kraken, werd tijdens de Tweede Wereldoorlog een speciale computer ontwikkeld om cruciale strategische boodschappen tussen de hoogste Duitse generaals in bezet Europa te kunnen ontcijferen. Daarvoor werd een nieuwe technologie ingezet: mechanische schakelingen werden vervangen door 2.500 elektronenbuizen, waardoor Colossus veel sneller was dan zijn voorgangers. Het apparaat kon vijfduizend karakters per seconde verwerken. Een versleuteld bericht kon zo binnen enkele uren worden gekraakt.
SOFTWARE BESTOND NOG NIET
Daarmee was Colossus in feite de eerste elektronische computer, al had de machine nog weinig weg van de latere computers. Colossus woog duizend kilo, was meer dan twee meter hoog en software bestond nog niet. Pas door de introductie van de microchip werden computers minder log.
Uiteindelijk zou Bletchley Park tien Colossus-computers inzetten. Met succes wisten deze in de aanloop naar D-day berichten te ontcijferen waaruit bleek dat Hitler de invasie bij Calais verwachtte, en niet in Normandië. Daardoor zou de oorlog volgens sommige schattingen twee jaar eerder zijn geëindigd.
ACHT MACHINES VERNIETIGD
Na de Tweede Wereldoorlog werden acht van de tien machines vernietigd en kreeg de ontwerper van de computer, Tommy Flowers, de opdracht alle documentatie over de Colossus-build aan GCHQ te overhandigen. ‘Dit kwam deels doordat de technologie zo effectief was dat de functionaliteit ervan tot begin jaren zestig nog steeds door ons werd gebruikt’, zegt GCHQ op hun website. Zo werden de twee overgebleven exemplaren ingezet tijdens de Koude Oorlog om Sovjet-geheimen te onthullen. Daarom bleef het bestaan van Colossus tot begin jaren 2000 topgeheim.
Vandaag de dag is een volledig werkende reconstructie van de computer te zien in het National Museum of Computing in Bletchley Park. <
PIONIERS
Geheimhouding was vanaf het begin verweven met Colossus. Onder toezicht van Tommy Flowers, de ingenieur die de computer heeft ontworpen, hadden veel van de experts die eraan werkten geen idee wat ze hielpen bouwen totdat Colossus in Bletchley Park werd geïnstalleerd. Daar aangekomen wist slechts een kleine groep – allemaal beëdigd onder de Official Secrets Act – van het werk dat met de machine werd gedaan. Velen van degenen die Colossus in Bletchley Park gebruikten werden in de decennia na de oorlog belangrijke pioniers en leiders op het gebied van computertechnologie.
Op een zeldzame foto staat een brief waarin de voortgang wordt bijgehouden van het werk dat wordt gedaan om de communicatie tussen hooggeplaatste nazi’s te ontcijferen. De brief bevat de woorden ‘Flowers of the P.O. heeft een suggestie gedaan voor een geheel andere machine’ – een verwijzing naar het idee van codebreker/ontwerper Tommy Flowers dat uiteindelijk zou resulteren in Colossus. Een ander deel van de brief onthult de communicatie op hoog niveau die Colossus onderschepte, waaronder ‘nogal alarmerende Duitse instructies’.
Colossus
Colossus met aantekeningen
Schematische weergave van Colussus
IP | vakblad voor informatieprofessionals | 01 / 2024
GESPOT door de redactie
Ooit was hij zo topgeheim dat zelfs de ingenieurs niet wisten waarvoor hij werd gebruikt, maar op zijn tachtigste verjaardag, vorige maand, mocht de Britse geheime dienst GCHQ nooit eerder vertoonde foto’s delen van Colossus, ‘de eerste moderne computer’.
Wie: Britse
inlichtingendienst GCHQ
Wat: computer Colossus
Waarom: publicatie van
nooit eerder vertoonde foto’s
Geheimhouding was vanaf het begin verweven met Colossus. Onder toezicht van Tommy Flowers, de ingenieur die de computer heeft ontworpen, hadden veel van de experts die eraan werkten geen idee wat ze hielpen bouwen totdat Colossus in Bletchley Park werd geïnstalleerd. Daar aangekomen wist slechts een kleine groep – allemaal beëdigd onder de Official Secrets Act – van het werk dat met de machine werd gedaan. Velen van degenen die Colossus in Bletchley Park gebruikten werden in de decennia na de oorlog belangrijke pioniers en leiders op het gebied van computertechnologie.
PIONIERS
Bletchley Park, een landgoed in Zuid-Engeland, thuisbasis van de Government Code and Cipher School (GC&CS), de codebrekers van de Britse inlichtingendienst GCHQ (Government Communications Headquarters), was het decor waar het allemaal begon met Colossus. Hoewel vanaf dezelfde plek Alan Turings bombe al enkele jaren bezig was om naziberichten in de Enigma-code te kraken, werd tijdens de Tweede Wereldoorlog een speciale computer ontwikkeld om cruciale strategische boodschappen tussen de hoogste Duitse generaals in bezet Europa te kunnen ontcijferen. Daarvoor werd een nieuwe technologie ingezet: mechanische schakelingen werden vervangen door 2.500 elektronenbuizen, waardoor Colossus veel sneller was dan zijn voorgangers. Het apparaat kon vijfduizend karakters per seconde verwerken. Een versleuteld bericht kon zo binnen enkele uren worden gekraakt.
SOFTWARE BESTOND NOG NIET
Daarmee was Colossus in feite de eerste elektronische computer, al had de machine nog weinig weg van de latere computers. Colossus woog duizend kilo, was meer dan twee meter hoog en software bestond nog niet. Pas door de introductie van de microchip werden computers minder log.
Uiteindelijk zou Bletchley Park tien Colossus-computers inzetten. Met succes wisten deze in de aanloop naar D-day berichten te ontcijferen waaruit bleek dat Hitler de invasie bij Calais verwachtte, en niet in Normandië. Daardoor zou de oorlog volgens sommige schattingen twee jaar eerder zijn geëindigd.
ACHT MACHINES VERNIETIGD
Na de Tweede Wereldoorlog werden acht van de tien machines vernietigd en kreeg de ontwerper van de computer, Tommy Flowers, de opdracht alle documentatie over de Colossus-build aan GCHQ te overhandigen. ‘Dit kwam deels doordat de technologie zo effectief was dat de functionaliteit ervan tot begin jaren zestig nog steeds door ons werd gebruikt’, zegt GCHQ op hun website. Zo werden de twee overgebleven exemplaren ingezet tijdens de Koude Oorlog om Sovjet-geheimen te onthullen. Daarom bleef het bestaan van Colossus tot begin jaren 2000 topgeheim.
Vandaag de dag is een volledig werkende reconstructie van de computer te zien in het National Museum of Computing in Bletchley Park. <
Op een zeldzame foto staat een brief waarin de voortgang wordt bijgehouden van het werk dat wordt gedaan om de communicatie tussen hooggeplaatste nazi’s te ontcijferen. De brief bevat de woorden ‘Flowers of the P.O. heeft een suggestie gedaan voor een geheel andere machine’ – een verwijzing naar het idee van codebreker/ontwerper Tommy Flowers dat uiteindelijk zou resulteren in Colossus. Een ander deel van de brief onthult de communicatie op hoog niveau die Colossus onderschepte, waaronder ‘nogal alarmerende Duitse instructies’.
Colossus met aantekeningen
Schematische weergave van Colussus
Colossus
IP | vakblad voor informatieprofessionals | 01 / 2024