‘De grote maatschappelijke opgaven zijn per definitie (ook) informatievraagstukken’, schrijft digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom bij het verschijnen van haar jaarverslag over 2021. Want in een datagedreven samenleving wordt zowat al ons handelen omgezet in data, en zowel overheden als bedrijven maken daarvan dankbaar gebruik om burgers te sturen. ‘Afhankelijk van de informatie die over jou beschikbaar is – en hoe daarmee wordt omgegaan – word je in- of uitgesloten, omarmd of gewantrouwd.’
In hoog tempo is in de afgelopen jaren het ene na het andere rapport met beloften, vergezichten en lonkende perspectieven neergelegd waarin het gaat over lusten en lasten van informatiediensten. Aan visie op een robuuste informatiedienstverlening bepaald geen gebrek: stuk voor stuk noteren de opstellers en verantwoordelijken uitkomsten van analyses en daarop gebaseerde aanbevelingen over de verbetering van dienstverlening waar een informatiespecialist doorgaans instemmend van gaat knikken. Wie de ambities naast elkaar legt die rijksoverheden, adviescolleges en vakspecialisten naar voren schuiven, kan niet anders dan concluderen dat een betrouwbare en adequate informatievoorziening weer prominent op de agenda staat.

TIJD RIJP OM DOOR TE PAKKEN
Nergens wordt dit zo duidelijk geïllustreerd als bij het informatiehuis van onze overheid. Na een alarmerend rapport van de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed, genaamd Een dementerende overheid? uit – schrik niet – 2005 (geactualiseerd in 2021), werd dat onderhand tijd, zou een cynicus zeggen. Aan de andere kant: een mens kan zich ook gelukkig prijzen met de gedachte dat de urgentie door zo veel verschillende gezaghebbende instituten, belanghebbenden en inhoudelijk vakspecialisten inmiddels zo overduidelijk is gemaakt, dat de tijd rijp lijkt om door te pakken. Sinds 1 mei is die nog verder verhoogd met de Wet open overheid (Woo), die de oude Wob vervangt. ‘De Woo is een belangrijke stap naar een transparante(re) overheid. Iedereen heeft recht op toegang tot publieke informatie. Daarbij is het uitgangspunt dat overheidsinformatie openbaar is, tenzij er een reden is waarom dat niet kan’, zo is te lezen in de Rijksbrede instructie voor het behandelen van Woo-verzoeken.

KLASSIEKE INFORMATIEDIENSTVERLENING
Omdat tussen droom en daad nu eenmaal praktische bezwaren in de weg staan – de Woo beoogt de wettelijke drempels weg te nemen – heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken deze handleiding van vijftig pagina’s geschreven. Ze geeft blijk van een behoorlijk uitgekristalliseerde denkwijze over de uitvoering, waarbij de concrete handelingen worden beschreven na een verzoek tot beschikbaarstelling. Daarbij komen achtereenvolgens de procedurele, inhoudelijke en praktische behandeling van verzoeken stapsgewijs aan bod. Nadat de procedure is gevolgd en de inhoudelijke beoordeling is gedaan, moet vervolgens een dossier worden samengesteld en gepubliceerd op de website open.overheid.nl. Klassieke informatiedienstverlening dus, waarvoor personeel nodig is dat dit gaat oppakken. En daarvoor zoekt de rijksoverheid informatiespecialisten.

MOORDENDE CONCURRENTIESLAG
Het aantal informatiespecialisten in organisaties is in de afgelopen jaren echter teruggelopen, en de pensioneringsgolf die eraan zit te komen, maakt het tekort alleen maar groter. Combineer dat met een uiterst krappe arbeidsmarkt, waarin een moordende concurrentieslag om schaars personeel gaande is, en zie het gevolg: begin juni staan op Werken voor Nederland, de vacaturesite van de rijksoverheid, niet minder dan 76 vacatures op het gebied van informatiemanagement open. Ook gemeenten, provincies, uitvoeringsorganisaties en publieke instellingen in de zorg, het onderwijs en de veiligheid zijn hun informatiediensten op orde aan het brengen en zoeken informatiespecialisten met organisatiesensitiviteit. En dat staat nog los van de even grote vraag naar personeel met vergelijkbare competenties in het bedrijfsleven.

PERSONEEL BIJSCHOLEN
Als vacatures niet kunnen worden vervuld, zit er maar een ding op: je eigen personeel bijscholen, zodat je de informatiehuishouding in eigen huis met eigen mensen – dus met verstand van wat de organisatie doet – praktisch kunt gaan invullen. Om dat hoognodige onderhoudswerk aan de informatievoorziening met behulp van actuele kennis te ondersteunen, organiseert VOGIN ‘cursussen zoeken en databeheer voor informatiewerkers’. Informatievakmanschap (m/v) staat gelukkig weer vol op de kaart.

Stichting VOGIN informeert en organiseert voor professionals die zich bezighouden met toepassingen van data, informatie, kennis, content, internet en de cloud.  <