'DE VREESELIJKE MISDAAD'
Populaire literatuur heeft Verhoevens warme belangstelling. In de negentiende en twintigste eeuw blijken er in Nederland honderden moordliedjes uitgegeven te zijn. Een treffend voorbeeld: het prachtige drukje De vreeselijke misdaad, gepleegd op de 17-jarige dienstbode Hanneke van de Wielo, te Ude. Dit soort gelegenheidsdrukwerk – een vorm van nieuwsverspreiding – wordt mooi in zijn tijd geplaatst. Ook muziek wordt niet veronachtzaamd. Het liedje Roodborstje tikt tegen het raam, tin, tin, tin werd inderdaad geschreven door Jan Goeverneur, maar de muziek is afkomstig van de melodie bij een gedicht van de jonggestorven Britse dichter Thomas Bayly (‘Long, long ago’). Het hele verhaal komt naar voren in een stuk over een muziekboek van Augustine Derbel.
Verhoeven bestrijkt in zijn boekje drie eeuwen drukwerk, handschriften en ander materiaal: van 1647 tot 1945. Door de vele illustraties gaan de verhalen nog meer leven. <

KRINGLOOPWINKEL IN ZEIST
De aanprijzing achter in het boekje zegt het al: ‘Verhoeven voert de lezer mee naar de wereld van oude boeken en bibliotheken, maar ook naar verre oorden en lang vervlogen tijden.’ Dat doet Verhoeven normaliter in diverse artikelen in tijdschriften als Vind en De Boekenwereld. Twaalf van die artikelen zijn in dit werkje verzameld, en in 144 pagina’s geeft hij daarmee een mooi inzicht in zijn fascinaties. Je reist mee naar de boekenmarkt in Cervon in de Bourgogne, naar een antiquariaat in Vézelay en naar de kringloopwinkel in Zeist. In Zeist stond een sigarenkistje vermomd als boek. ‘Achter dit sigarenkistje gaat een verhaal schuil waar menig echt boek niet aan kan tippen’, schrijft Verhoeven. Dat is het verhaal van Don José Tinchant y Gonzales, een nakomeling van slaven die van Senegal via Haïti, Cuba en Louisiana in Antwerpen terechtkomen. Hij begint een sigarenhandel, en het gevonden ‘boek’ is daar een weerslag van.

PORNOROMAN IN SCHUILDRUK
Verhoeven schrijft soepel, en tegelijkertijd schrijft hij soms zinnen die een middag napluiswerk verraden. Zo ontdekt hij dat een tweedelige uitgave van werken die zogenaamd door de Leidse hoogleraar Johannes Meursius geschreven zijn (Elegantiae Latini Sermonis) in feite een schuildruk is van de pornografische roman L’Académie des Dames – en daarmee legt hij het verschijnsel schuildruk uit. Later doet hij bijna hetzelfde in het artikel over strooibiljetten als geallieerde propaganda (bestemd voor Duitse soldaten: ‘Ei Surrender’): bijna en passant legt hij de lithografietechniek uit.

Garrelt Verhoeven (1966) struint boekenmarkten en internet af. Als boekhistoricus en bibliotheekprofessional is hij alleen niet op jacht naar boeken van die ene schrijver of naar boeken over dat bijzondere onderwerp. Hij is juist op zoek naar het aparte en verrassende dat verborgen ligt tussen die enorme stapels. Verhoeven doet verslag van zijn speurtochten in het handzame boekje met de wat truttige titel Ik zoek geluk in druk te vinden. De ondertitel geeft het karakter van zijn zoektochten goed weer: Verhalen van een boekenjutter.

TRUFFELS EN AMAZONES
De ondertitel klopt eigenlijk niet. Het aardige van Verhoeven is juist dat hij zich niet beperkt tot boeken, maar ook vertelt over brieven, miniatuurdrukwerk zo groot als een luciferdoosje en een als boek vermomd sigarenkistje. Ook de thematiek van de behandelde werkjes is zeer divers: van Christina van Zweden tot de Eerste Wereldoorlog, van Colette tot de slavenhandel en van Guyana tot truffels en amazones. Zelfs de inspiratie voor zijn boekaankopen is uiteenlopend: Marktplaats, Wiki, de STCN (Short-Title Catalogue Netherlands) en de Deventer Boekenmarkt kijken elkaar in dit boekje verbaasd aan.

IP | vakblad voor informatieprofessionals | 03 / 2023